Bu gün dünyadan köçən Şərq dahisi - Üzeyir bəy Hacıbəyli
Mədəniyyət
Oxunub: 246
23 Kas 2020 | 10:31
Bu gün dünyadan köçən Şərq dahisi - Üzeyir bəy Hacıbəyli Bu gün dahi Üzeyir bəy Hacıbəylinin anım günüdür.
Üzeyir Hacıbəyov kənd mirzəsi ailəsində dünyaya gəlib. Ailədə beş uşaq – üç qardaş, iki bacı olublar. Ondan başqa uşaqların hamısı Şuşada doğulub. Evin dördüncü uşağı olan Üzeyirin Şuşada yox, Ağcabədidə anadan olmasının da öz tarixçəsi var. Üzeyir bəyin atası Əbdülhüseyn Xurşidbanu Natəvanın şəxsi mirzəsi olmaqla yanaşı, həm də xan qızının Ağcabədidə olan təsərrüfatına rəhbərlik edirdi. İlin çox hissəsini orda keçirirdi. Şirin xanım da Üzeyirə hamilə olarkən Ağcabədiyə gedib ərinə baş çəkmək qərarına gəlir. Bacılarını yoluxmaq üçün yolunu əvvəlcə Ağdamdan salır. Ancaq bacıları onu tez buraxmaq istəmir. Şirin xanımı 8 bacının hərəsi bir neçə gün öz evində qonaq saxlayırlar. Ağcabədiyə gedəndə isə artıq gec olur, Şuşaya qayıda bilmir. Ona görə də gələcəyin dahisi olacaq uşağı elə Ağcabədidə dünyaya gətirir. Bir aydan sonra isə Şirin xanımı Üzeyirlə birgə kəcavə ilə Şuşaya gətirirlər.
Üzeyir ilk təhsilini Şuşadakı iki sinifli rus-türk məktəbində alır. Özünün də qeyd etdiyi kimi, ilk musiqi təhsilini burada xanəndə və sazəndələrdən alıb. Şuşada göstərilən bir səhnəcik də gələcəyin bəstəkarını ilhamlandırıb. Onda Üzeyirin 13 yaşı ancaq olardı. Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin təşəbbüsü, dirijorluğu ilə və Cabbar Qaryağdıoğlunun ifasında Şuşada “Məcnun Leylinin məzarı başında” adlı bir səhnəcik göstərilmişdi. Üzeyir də qardaşlarıyla birgə orda xorda oxumuşdu. İllər sonra həmin səhnəcikdən təsirlənərək böyük Füzulinin poeması əsasında nəinki Azərbaycanda, bütün Şərqdə operanın özülünü qoyur, “Leyli və Məcnun”u yazır. 1908-ci il yanvarın 12-də ilk nümayişində də operanın dirijoru elə Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev olur. Skripka partiyasını isə Üzeyir bəy özü ifa edir.
Uşaqlığı da Şuşada keçib. “Çöl Qala” deyilən yerdə Üzeyirgilin evləri olub.
13 yaşında Üzeyir hekayələr yazmağa başlayır və onları “Kitabi-məzhəkə” adı altında toplayır. Sonra kitaba illüstrasiyalar çəkir, onu özü cildləyir. O kitabları 15 qəpikdən satan Üzeyir həmin pulla ailəsinə köməklik edirdi.
14 yaşında Üzeyir Qori müəllimlər seminariyasına oxumağa gedir. 1899-1904-cü illərdə Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil alır.
1904-cü ildə-seminariyanı bitirdikdən sonra Cəbrayıl qəzasının Hadrut kəndinə müəllim təyin edilir.
Üzeyir bəy Qori müəllimlər seminariyasında oxuduğu illərdə çox şey qazanır. Həyat yoldaşı, ilk və yeganə sevgisi, tatar qızı Məleykə xanımla da orda tanış olur.
1918-ci ilin mart qırğını zamanı ermənilər Üzeyir bəyin evini gülləbaran ediblər. O zamanlar Üzeyir bəy artıq kifayət qədər tanınırdı. Ermənilərin bəstəkarı görməyə gözü olmadığından onu öldürmək istəyirdilər. Ancaq xoşbəxtlikdən, bu istəklərini həyata keçirə bilmirlər. Ölüm bəstəkardan uzaq düşür. Hadisələr baş verməmişdən əvvəl Nəriman Nərimanov bəstəkarı yanına çağırır və ona teatr truppası ilə birgə İrana qastrol səfərinə getməyi tapşırır. Əvvəl Üzeyir bəy razılaşmır, “mən Azərbaycanı qoyub heç yerə getməyəcəm”, - deyir. Ancaq Nərimanovun təkidindən, “Siz bizə gələcəkdə lazımsız” sözündən sonra Üzeyir və Zülfüqar Hacıbəyov qardaşlarının teatr truppası İrana yola düşür.
1939-cu ilin oktyabrında Stalinin göstərişi ilə Üzeyir bəy Bakıda musiqi festivalı keçirir. Festival müsabiqəsində qalib ola bilməyən ermənilər Molotova məktub yazıb Üzeyir bəyi millətçilikdə günahlandırırlar. Molotov məktubu Üzeyir bəyin özünə göndərir. Ona qədər belə bir hadisə olmuşdu. Ölkənin 59 tanınmış ziyalısının siyahısı “NKVD”-yə təqdim olunur. Bu siyahıda Üzeyir bəyin də adı var idi. Xəbər Mircəfər Bağırova çatır. Bağırov xəbər tutan kimi həmin siyahını məhv etmişdi. 1937-ci ilin qanlı repressiyaları vaxtı yenidən millətçi damğası, özü də günahsız yerə, vurulacağından qorxan Üzeyir bəy şəkərə tutulur.
Üzeyir Hacıbəyli noyabrın 23-də gecə saat 2-də 63 yaşında evdə vəfat edir.
Şərqdə ilk operanın, ümumiyyətlə peşəkar musiqi sənətinin banisinin dəfninə demək olar ki, bütün Azərbaycan yığılır. Mircəfər Bağırov onun tabutunun altına çiynini verməyi özünə şərəf bilir.
23-11-2020, 10:03
Dünyada bu gün
26-09-2020, 11:08
Dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun bəstəsinin sədaları Vaşinqton şəhərində
29-08-2020, 12:24
Ağcabədidə bir-birinə bitişik 4 ev yandı
24-07-2020, 11:59
"Məktəbdə dava gedir, müəllim uşağı vurur..." Mənzurə Musayev
25-01-2019, 12:45
"Əlimdə sübutlar var, onları məhv edərəm" - Fərdanın keçmiş xanımı
6-01-2019, 14:42
Ana 7 uşağı ilə birgə dəm qazından zəhərləndi
Bugün, 20:03
"Milan" "Boka Xuniors"un futbolçusunu alacaq
Bugün, 20:01
Qan damarlarının divarlarını məhv edən məhsullar
Bugün, 19:56
Çobanyastığı çayının bilmədiyimiz FAYDALARI
Bugün, 19:54
Çayı soyuq su ilə soyutmaq olmaz! - Bunları "öldürürsünüz"
Bugün, 19:52
Əməkdar artist 27 ildir qardaşı oğlunu axtarır
Bugün, 19:49
Keçmiş nazir Namiq Abbasov VƏFAT ETDİ
Dün, 17:51
Ramazan ayı bir ildə iki dəfə qeyd olunacaq
Dün, 17:46
Ən məşhur “qanuni oğru”lardan biri UKRAYNADAN QOVULUR
Dün, 17:24
Azərbaycan millisinin baş məşqçisi ola bilər
Dün, 17:21
Ağdaşda FACİƏ: 5 yaşlı uşaq yandı
Dün, 17:16
Vilayət Eyvazov Kamran Əliyevi işdən çıxardı
Dün, 17:12
Bu ölkədə 70 minə yaxın dövlət qulluqçusu işdən çıxarılır
Dün, 17:10
Abşeronda QƏZA: Ölən var
Dün, 17:07
Özünüzü xroniki stressdən qorumağın YOLLARI
Dün, 17:04
Alla Puqaçova “xarici agent” ELAN EDİLƏ BİLƏR
Dün, 17:00
Azərbaycan onları Özbəkistana təhvil verdi
26-03-2024, 14:39
Bakıda liftdən meyit tapıldı
26-03-2024, 14:35
Alimlər həyəcan təbili ÇALDI: uşaq salfetləri autizm yaradır
26-03-2024, 14:32
Kişi yatan dostunu bıçaqladı
26-03-2024, 14:26
Ermənistan konyakına qadağa qoyuldu - Kimyəvi maddə aşkarlandı
26-03-2024, 14:22
UEFA "Qarabağ"ı cərimələdi
26-03-2024, 14:19
Saatlıda balıqçını cərəyan vurub öldürdü
26-03-2024, 14:13
Rusiyaya işləməyə gedənlərin NƏZƏRİNƏ: yeni QADAĞA
26-03-2024, 14:11
Borca görə dostlarını qəbiristanlıqda döyüb öldürdülər
26-03-2024, 14:07
“Fənərbaxça” böyük qalmaqaldan sonra yeni liqa axtarışındadır
26-03-2024, 14:03
Aktrisanın 9 milyonunu oğurladılar
26-03-2024, 14:00
Dünyanın ən uzun yolunun KƏDƏRLİ TARİXİ
25-03-2024, 14:28
Elektron poçtunu açdı: 150 min dollar itirdi
25-03-2024, 14:08
Yağış, leysan, dolu - Sabahın HAVASI
25-03-2024, 13:54
Bakıda itirilən bank kartı ilə alış-veriş etdilər
25-03-2024, 13:49
Gəncədə mebel sexi yandı
25-03-2024, 13:47
Məşhur aktrisa 32 kilo arıqladı - Sirrini açdı
25-03-2024, 13:43
Bakıda kişi 150 manatlıq narkotiklə tutuldu
25-03-2024, 13:36
25 mart iki bürc üçün xüsusi gündür: Uğur gətirəcək
23-03-2024, 13:04
Prezident İlham Əliyev Putinə başsağlığı verdi
23-03-2024, 13:01
Bu ölkə dizel və benzinin qiymətini artırdı
23-03-2024, 12:59
İnsanın mədəsindən canlı ilan balığı çıxarıldı
23-03-2024, 12:56
Kanaldan naməlum kişi meyiti tapıldı
23-03-2024, 12:54
Məktəbli avtobusu ilə betonqarışdıran toqquşub, ölənlər var